تأثیر قارچ تریکودرما بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم کلزا و کاهش جذب مس در خاک آلوده به نیترات مس

به منظور بررسی اثر قارچ trichoderma atrovirideبر عملکرد و اجرای عملکرد دو رقم کلزا، کاهش جذب مس در خاک آلوده به نیترات مس و ارزیابی برخی شاخص های تنش به فلز آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار به صورت گلدانی در سال 1389 اجرا شد. تیمار های آزمایش شامل قارچ t. atrovirideدر دو سطح (عدم کاربرد و کاربرد)، سطوح مختلف نیترات مس (صفر، 50، 100 و 150 میلی گرم بر لیتر) و دو رقم کلزا (هایولا 401 و ساری گل) بود. نتایج آزمایش نشان داد که ارقام از نظر وزن تر و خشک ساقه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد کل غلاف و تعداد دانه در غلاف دارای تفاوت بسیار معنی داری بودند. همچنین از نظر میزان تجمع مس در خاک، ریشه، غلاف و دانه نیز تفاوت کاملأ معنی-داری مشاهده شد. برهمکنش رقم و تریکودرما نیز بر وزن تر و خشک ریشه، تعداد کل غلاف و تجمع مس در ریشه و غلاف و شاخص انتقال و تجمع زیستی اختلاف بسیار معنی داری را نشان داد. براساس مقایسه میانگین، کاربرد تریکودرما در رقم هایولا 401 و ساری گل نسبت به شاهد توانست وزن تر و خشک ریشه را به طور قابل ملاخظه ایی افزایش دهد. تریکودرما وزن تر و خشک ریشه را در رقم هایولا 401 به ترتیب نزدیک به 12 و 20 درصد افزایش داد. این افرایش در رقم ساری گل به مراتب بیشتر بود به طوری که کاربرد قارچ نسبت به عدم کاربرد آن صفات مورد مطالعه را به ترتیب به میزان حدود 84 درصد افزایش داد. میزان تجمع مس در ریشه رقم هایولا 401 و ساری گل در تیمار کاربرد تریکودرما به ترتیب به میزان حدود 8 و 49 درصد بالاتر از شاهد بود. در رقم هایولا 401 میزان تجمع مس در غلاف گیاه در کاربرد تریکودرما حدود 51 درصد بیشتر از شاهد بود در حالی که در رقم ساری گل میزان تجمع مس در غلاف در کاربرد و عدم کاربرد تریکودرما از لحاظ آماری تفاوت معنی داری نداشتند. شاخص انتقال در رقم هایولا 401 و ساری گل در تیمار عدم کاربرد تریکودرما بالاتر از کاربرد آن (به ترتیب به میزان 23 درصد و 3/1 برابر) بود. از نطر برهمکنش رقم و نیترات مس، در رقم هایولا 401 بالاترین وزن تر ریشه زمانی بدست آمد که آلودگی در محیط رشد گیاه وجود نداشت و با افزایش آلودگی نیترات مس وزن تر ریشه کاهش یافت. تجمع مس در دانه رقم هایولا 401 در سطح بدون آلودگی کمترین میزان بود و از سطح 50 به بالا میزان تجمع مس در دانه گیاه با یک روند افزایشی در بالاترین میزان قرار داشت. بیشترین شاخص تحمل در رقم هایولا 401 در سطح 50 میلی گرم بر لیتر نیترات مس مشاهده شد اما در سطوح دیگر از نطر آماری تفاوت معنی داری با هم نداشتند. در رقم ساری گل شاخص تحمل در سطح 100 میلی گرم بر لیتر بیشتر از بقیه سطوح بود و سطح 150 میلی گرم بر لیتر کمترین شاخص تحمل را نشان داد. بالاترین شاخص انتقال در هر دو رقم هایولا 401 و ساری گل در سطوح 100 و 150 میلی گرم بر لیتر مشاهده شد و با کاهش آلودگی این شاخص نیز کاهش یافت. بیشترین میزان عملکرد دانه گیاه مربوط به حضور تریکودرما در سطح50 میلی گرم بر لیتر نیترات مس بود که نسبت به شاهد 5/1 برابر افزایش نشان داد. با افزایش سطوح آلودگی عملکرد دانه نیز به طور معنی داری کاهش یافت که این کاهش در سطح 100 میلی گرم بر لیتر به مراتب بیشتر از سطح بدون آلودگی بود